W okresie emerytalnym wielu Polaków decyduje się na kontynuowanie aktywności zawodowej. Niskie świadczenia, chęć pozostania w ruchu i poczucie satysfakcji z pracy – wszystko to skłania seniorów do dorabiania. Jednak prawo poza powszechnym wiekiem emerytalnym przewiduje pewne ograniczenia i zasady, które mają wpływ na wysokość i stabilność świadczeń. Warto przeanalizować, jakie regulacje obowiązują dziś, jakie limity zarobków mogą obniżyć lub zawiesić emeryturę oraz które grupy osób są wyłączone z tych ograniczeń.
Emerytura i praca – limity zarobków
Osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat), mogą dorabiać bez żadnych limitów i nie obawiają się obniżenia ani zawieszenia świadczenia. Mogą jednocześnie pobierać emeryturę i pracować na pełen etat, umowy cywilnoprawne czy prowadzić działalność gospodarczą – wszystko bez konsekwencji finansowych ze strony ZUS.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja u wcześniejszych emerytów oraz osób pobierających renty. W ich przypadku obowiązują dwa progi wyliczane na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przy przekroczeniu pierwszego progu, czyli 70 procent średniego wynagrodzenia, świadczenie zostaje odpowiednio zmniejszone. Przekroczenie drugiego progu, czyli 130 procent średniego wynagrodzenia, skutkuje zawieszeniem wypłaty świadczenia. Progi te są aktualizowane co kwartał zgodnie z danymi GUS.
Aktualne kwoty i ich znaczenie
W 2025 roku progi zarobków wyglądają następująco. Próg pierwszy – 70 procent średniej pensji – wynosi około 6273,60 zł brutto miesięcznie. Jeśli wcześniejszy emeryt lub rencista zarobi więcej niż ta kwota, ZUS pomniejszy świadczenie o nadwyżkę, choć maksymalna redukcja nie może przekroczyć określonej kwoty, która wynosi dla emeryta i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy 939,61 zł miesięcznie. Próg drugi – 130 procent średniego wynagrodzenia – to około 11650 zł brutto miesięcznie. Osoby, które przekroczą tę wartość, będą miały świadczenie zawieszone aż do powrotu zarobków poniżej tej kwoty ([wiadomosci.onet.pl][1]).
Dlaczego wprowadzono limity?
Głównym celem wprowadzenia limitów dla wcześniejszych emerytów i rencistów było zapobieżenie sytuacjom, w których osoby korzystały z systemu zabezpieczenia społecznego w sposób nieproporcjonalny do stopnia swojej aktywności zawodowej. W modelu powszechnego wieku emerytalnego takie ograniczenia nie mają sensu, bo zakłada się pełniejsze opuszczenie rynku pracy. W przypadku wcześniejszych emerytur i rent zachowane zostały mechanizmy „bezpiecznego dorabiania”, które pozwalają wspierać budżet, ale bez możliwości zysku kosztem systemu ubezpieczeń .
Kto jest wolny od limitów i dlaczego
Niektórzy świadczeniobiorcy są zwolnieni z konieczności przestrzegania limitów niezależnie od wieku. Do tej grupy należą między innymi osoby pobierające renty wojenne oraz wojskowe, które nie są objęte ograniczeniami, bo ich świadczenie wynika ze służby. Z kolei osoby będące na emeryturze minimalnej mogą otrzymać wyrównanie, ale jeśli zarobią iżniej, niż wynosi dodatek do minimalnej emerytury, ZUS nie dopłaci tej różnicy ([kadry.infor.pl][2]).
Praktyczne przykłady i scenariusze
Wyobraźmy sobie osobę, która pobiera wcześniejszą emeryturę lub rentę i pracuje na etacie lub umowie zlecenie. Jeśli miesięcznie zarabia 5000 zł, mieści się poniżej pierwszego progu i nadal otrzymuje pełną emeryturę. Gdy jej przychód wynosi 7000 zł, ZUS pomniejsza świadczenie o 737 zł (nadwyżka ponad limit), ale nie więcej niż maksymalny – dochodzi więc do pomniejszenia, ale świadczenie nadal jest wypłacane. Gdy zarobki przekroczą drugi próg, np. 12000 zł miesięcznie, emerytura lub renta zostaje zawieszona.
Z kolei emeryt, który osiągnął wiek powszechny, może pracować bez limitów i jednocześnie pobierać emeryturę w pełnej kwocie. Taka sytuacja napędza aktywność zawodową seniorów i pozwala im godnie żyć, bez obaw o utratę świadczenia.
Co z podatkami i składkami
Należy pamiętać, że dorabianie może wpływać nie tylko na wysokość emerytury, ale także na kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe. Pracujący emeryt podlega obowiązkowym składkom zdrowotnym i, jeśli nie pobiera emerytury, może skorzystać z ulgi PIT-0 – zwolnienia z podatku dochodowego do określonych przychodów. W przypadku, gdy jednocześnie pobiera świadczenie, podstawowe rozliczenia podatkowe dokonuje ZUS, ale warto pamiętać o możliwości składania rocznego zeznania podatkowego, jeśli występują dodatkowe przychody.
Podsumowanie
Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, mogą dowolnie dorabiać bez ryzyka utraty emerytury. To ważny przywilej, który pozwala im łączyć dochody z pracą oraz emeryturą w pełnej wysokości. Wcześniejsi emeryci i renciści muszą jednak uważać na dwa limity – pierwszy powoduje pomniejszenie świadczenia, drugi jego zawieszenie. Limity te są zmienne i aktualizowane kwartalnie. Warto więc co jakiś czas sprawdzać aktualne progi i planować dorabianie w sposób świadomy, aby uniknąć niespodzianek. Dla seniorów, którzy chcą wspomnianej równowagi między pracą a świadczeniem, może to być korzystny model zarobkowy.
